دخانيات و راه هاي مبازره با آن

اعتياد در عصر حاضر تبديل به يک معضله جهاني شده چنانچه در رديف‌ سه چالش بزرگ جهاني ديگر، توليد سلاح‌هاي کشتار جمعي، آلوده‌گي محيط زيست و فقر وشگاف طبقاتي  قرار گرفته است؛ اما در افغانستان با سپري شدن سه ده جنگ در پهلوي تخريب شدن زير بناي اقتصادي،  افزايش فقر، بيکاري، بيسوادي، نا امني، اعتياد چالش ديگر است که افغانستان با آن دست وپنجه نرم مي‌کند. در اين نوشتار به موضوعات چون تعريف، ويژه‌گي‌ها، پيشينه، انواع، عوامل اعتياد ودخانيا، اضرار و راهکارهاي آن پرداخته مي‌شود

اعتياد در لغت به معني عادت کردن و خوي گرفتن به چيزي است و در اصطلاح هر نوع مواد که استفاده‌ي آن ايجاد وابستگي جسمي و رواني در انسان نمايد اعتياد گفته مي‌شود ودر مورد تاريخچه اعتياد از کتيبه هاي بدست آمده چنين معلوم مي‌گردد که بشر از ابتداي زندگي با موادهاي اعتياد آور آشناي داشته اند وپيشينه‌ي تاريخي آن به پنج‌هزار سال مي‌رسد. چنانچه سومري‌ها که از جمله قديمي ترين اقوام آسياي صغير است با ترياک که از جمله مواد اعتياد آور است آشناي داشتند وآن را گياه شفا بخش نام نهاده بودند  برعلاوه آن‌ها آشوري‌ها، يوناني‌ها و مصري ها با خواص اين گونه مواد ها آشناي داشتند. اعتياد مانند ساير پديده ها داراي ويژه گي به خصوص خود مي‌باشد که عبارت از: اول احساس نياز شديد به استعمال مواد اعتياد آور. دوم: وجود علاقه شديد براي دوام مواد اعتياد آور. سوم: وجود وابسته‌گي‌هاي جسمي  و رواني. و اعتياد به دو نوع است اول اعتياد مجاز که در قوانين کشور ها استعمال آن جايز است که عبارت از داروها است مانند داروهاي خواب آور و دوم: غير مجاز است که استعمال که آن در قوانين کشورها و در سطح بين الملل جرم شمرده شده مانند چرس،ترياک، هيروئين وغيره . اعتياد داراي يک سلسله عوامل مي‌باشد که جامعه‌شناسان به صورت عموم اين عوامل را به سه دسته تقسيم نموده اند که عبارت است از: الف؛ عوامل فردي: مثل اختلال رواني، انتخاب دوستان معتاد، انگيزه‌هاي درماني، ضعف در اراده. ب؛ عوامل خانواده‌گي: عوامل زمينه ساز گرايش فرد به اعتياد در خانواده عبارت از: کمبود محبت در خانواده، معتاد بودن يکي از اعضاي خانواده، بيسوادي والدين، فقر خانواده، تبعيض ميان فرزندان، خشونت‌هاي خانواده‌گي. ج؛ عوامل اجتماعي: بستر زمينه ساز عوامل اجتماعي تمايل به اعتياد عبارت از: دسترسي آسان به مواد اعتياد آور، نقش محيط و ماحول زندگي و دوستان، محيط مکتب و دانشگاه، بيکاري و نابرابري‌هاي اجتماعي و اقتصادي. بر علاوه عوامل ذکر شده بعضي عوامل ديگر نيز موجود است که در گرايش اعتياد در کشور نقش عمده داشته است: مهاجرت هاي پي در پي از افغانستان به کشورهاي همسايه، چون پاکستان و ايران، مشکلات رواني ناشي از سه ده جنگ، کشت مواد مخدر در کشور، کار کردن زنان و کودکان در مزارع مواد مخدر باعث رو آوردن آن‌ها به اعتياد شده است. 

مواد اعتياد آور به گونه‌هاي مختلف چون بلعيدن، تزريق، نوشيدن و دود کردن مورد استفاده قرار مي‌گيرد؛ چنانچه دخانيات نيز يکي از انواع مواد اعتياد آور است که به وسيله‌ي دود کردن مورد استعمال قرار مي‌گيرد و به چهار نوع است سيگار، قليان، ناس وپيپ مي‌باشد،  در افغانستان  امروز شاهد تعداد زيادي از جوانان، مردان  و زنان هستيم که معتاد به دخانيات شده اند و هر روز در حال افزايش است. سگرت که يکي از انواع دخانيات است بيشترين استفاده کننده‌ها را در کشورهاي جهان از جمله افغانستان دارد که سيگار اولين بار توسط فرد بنام جيمز بيوکنن  به 1902 م در شرکت بريتانيا-امريکا توليد گرديد، سيگار برگ  بوريده شده توتون است که در کاغذ نازک پيچيده شده که با استعمال آن  دود ناشي از تنباکو که حاوي نيکوتين است داخل دهن شده ودر مدت هفت سانيه داخل مغز مي شود و احساس سرخوشي به انسان دست مي دهد. سيگار  به علت مزمن بودن سبب بيماري قلبي، مغزي، کبدي ونيکوتين که داخل سيگار است باعث سرطان  پانکراس و مري شده چنانچه استعمال سيگار سالانه باعث مرگ بيست و دو فيصد افراد جهان به سبب مريضي سرطان ناشي از استعمال سگرت شده  است. ناس نوع ديگر از دخانيات است که از زمان‌هاي دور مردم افغانستان به آن آشناي داشته و از آن استعمال مي‌نمايند که به اصطلاح عاميانه در کشور به آن نصوار مي‌گويند که در داخل افغانستان توليد ميگردد، توسط استعمال کننده‌هاي آن در زير لب گذاشته مي‌شود؛  در مورد اعتياد آور بودن اين ماده متخصصان اختلاف نظر دارند يک تعداد اين متخصصان طرف دار استعمال ناس هستند  و از جمله طرف داران اين نظريه سازمان خيريه ((اش)) مي باشد که در انگلستان به ضد استعمال سيگار وطرف دار استمال ناس است، اما تعداد متخصصان ديگر مثل پروفيسور گوران پرشاگن بر خلاف استعمال اين مواد بوده چون مواد مذکور باعث بالا رفتن  فشار خون، بروز حمليه قلبي و عامل سرطان‌زا مي‌گردد. پروفيسور گوران معتقد است که در مقايسه با سيگار، تحقيقات در مورد خطرات مصرف ناس زياد بوده که به قدر کافي جامع وگسترده است و دراين اواخر بر علاوه از سيگار و ناس ماده ديگر به نام پان که از کشور‌هاي ديگر به طور غير قانوني  داخل کشور شده و استعمال آن ميان جوانان، نوجوانان وحتي بانوان مروج گرديده. 

راهکارهاي ترک دخانيات

براي ترک سيگار در قدم اول؛ براي خود انگيزه دهيد که مي توانيد سيگار را ترک کنيد اين کار را چند بار تکرار کنيد. در قدم دوم؛ دلايل براي ترک سيگار را در روي کاغذ بنوسيد دلايل مثل سيگار باعث مريضي سرطان مي‌شود. در قدم سوم؛ براي ترک سيگار تاريخ را مشخص کنيد مانند اين که در شش ماه سيگار را ترک خواهم کرد. در قدم چهارم؛ در کدام زمان‌ها بيشتر سيگار مصرف مي کنيد آن را مشخص نموده هر زمان که استعمال سيگار رسيد خود را مصروف کارهاي ديگر نمايد و هر زماني ميل استفاده سيگار را احساس کرديد خود را مشغول کنيد يک گيلاس آب بنوشيد ونفس تازه بگيريد چون سگرت در خود نيکوتين دارد که انسان را وادار مي‌سازد تا دوباره به طرف آن ميلان نمايند  آثار ميلان پنج دقيقه دوام مي کند وتا ده دقيقه بعد آثار آن از بين مي‌رود؛ ممکن است در وقت ترک سيگار به حالت هاي مثل اضطراب، بدخلقي، پرخاشگري، غم و حتي ايجاد مشکل در تواناي شخص مي‌شود پس در چنين حالت‌ها  ناراحت نشويد چون اين يک حالت طبيعي است در زمان ترک سيگار. در قدم پنجم؛ نزد داکتر مراجعه نموده در مورد داروهاي مؤثر ترک سيگار مشوره نموده داروهاي مؤثر براي ترک سيگار را براي خود اختيار کنيد، براي ترک سيگار رمضان بهترين وقت است.