زمان بزرگ‌ترین سرمایه است که نصیب بشر شده و بشر با استفاده از آن می‌تواند، به بلندترین درجات مادی و معنوی برسد. اما در صورت عدم استفاده درست، این سرمایه بزرگ تبدیل به مایه‌یی شر می‌شود و در نهایت سبب فلاکت انسان در دنیا و آخرت می‌گردد. در این نوشتار پاسخ به سوال‌های ذیل داده می‌شود: زمان چیست؟ زمان در اسلام از چی جایگاه برخوردار است؟ کدام عوامل باعث تباهی وقت می‌شود؟ چی راه برای استفاده بهینه از زمان وجود دارد؟ و چی‌گونه می‌توان زمان را مدریت کرد؟
زمان یعنی فرصت‌ی بهره گیری از سال‌ھا، فصل‌ھا، ماہ‌ھا، روزھا، ساعت‌ھا، دقیقه‌ها و ثانیه‌های عمر انسان می‌باشد. از این تعریف معلوم می‌شود زمان بزرگ‌ترین سرمایه است و به همین دلیل دانش‌مندان و نظام‌ها ارزش این را به الفاظ گوناگون بیان نموده است. چنانچه در نظام اسلام زمان از احترام زیاد برخوردار است تا آن‌جای که خداوند (ج) در قرآن کریم به آن سوگند یاد نموده و می‌فرماید: والعصر. یعنی سوگند به زمان. خداوند(ج) با قسم یاد کردن به زمان، توجه بنده‌های خود را به این معطوف داشته است که وقت از چی ارزش والای بر خوردار است که در واقع حیات انسان را تشکیل می‌دهد. حیات که در آن همه فعالیت‌های حیاتی از قبیل اعمال، کردار، رفتار، خوشی، ناخوشی، تندرستی، بیماری، هستی و نیستی شکل می‌گیرد.
زمان گرانبهاترین سرمایه‌یی است برای انسان‌ها و فرصت است برای مسلمانان تا با استفاده از آن، توشه بسازند برای آخرت، پس خوشا به آن عده از مسلمانان که از این فرصت دوباره دست نیافتنی، استفاده گسترده می‌نمایند. این گونه افراد، مٶفق در دنیا وآخرت می‌باشند. چنانچه خداوند (ج) در مورد مؤمنان که وقت خود را بیهوده نمی‌گذرانند چنین می‌فرماید: "وَ الَّذِینَ هُمٗ عَنِ اللَّغوِ مُعرِضُونَ[المؤمنون:۳]" ترجمه: مٶمنان از کارهای بیهوده روی‌گردان هستند. اما؛ افراد که از وقت استفاده نمی‌نمایند و وقت گرانبهای خود را صرف کارهای بیهوده می‌کنند بزرگ‌ترین زیان را به خود می‌رسانند. چنانچه خداوند (ج)در مورد این افراد می‌فرماید: "وَ خَسِرَ هُنَا لِکَ المُبطِلُونَ[غافر:۷٨]" ترجمه: در قیامت اهل باطل و اتلاف‌گران وقت زیان خواهند دید.
ویژه‌گی‌های زمان: 1_ گذشتن زمان، وقت چون آب روان در مسیر خود در حرکت است در حالت خوشی باشد یا غم. ۲_ عدم برگشت زمان، وقت که می‌گذرد بر نمی‌گردد. _۳ وقت گرانبهاترین هدیه از جانب خداوند (ج) برای انسان‌ها است و هیچ دانه قیمتی بدیل آن قرار گرفته نمی‌تواند.
عوامل ضیایی زمان و راهکارهای آن
اگر چه عوامل که باعث ضیایی وقت می‌گردد به شکل گوناگون می‌باشد و در این نوشتار نمی‌گنجد که در مورد تمام شان به بحث بپردازیم اما؛ عمده‌ترین عوامل که باعث تباهی زمان می‌گردد قرار ذیل است: ۱_ استفاده‌ی نادرست از صفحات اجتماعی مانند، فیسبوک به منظور گذراندن زمان. 2_ زیاده روی در دیدن برنامه‌های تلویزیونی. 3 _ برگزاری مجالس و محافل بیهوده و اشتراک در این گونه مجالس و محافل. 4_ مصروف شدن در کارهای بیهوده. 5_ غیبت کردن، خبرچینی و گفت‌گو در مورد موضوعات پیش پا افتاده. 6_ برنامه‌ریزی‌های غلط. 7_ خواب‌های نامنظم در طول 24 ساعت.8_ مطالعه موضوعات نامرغوب به گونه پراگنده.
راهکارهای استفاده خوب از زمان؛ برای استفاده از زمان به گونه ذیل باید عمل کرد: تهیه نمودن لیست کارها در طول هفته و۲۴ ساعت، اولویت‌بندی کارها، انجام کارها به تناسب ارزش آن‌ها، مطالعه هنگام انتظار، جلوگیری از کارهای زمان‌گیر، وقت شناسی، انجام کارها در زمان آن یعنی کار امروز را به فردا مگذارید، گذاشتن یک قسمت از زمان برای خانواده، خواب‌های منظم و کوتاه در طول روز، دوری از کارهای هدر دهنده، سر وقت خوابیدن، عدم گذراندن زمان به شکل بیهوده، انجام کارها مطابق دین اسلام، تمرکز روی کارهای خود، دانستن زمان موضوعات که به آن‌ها بر می‌خورید، می‌نماید تا انجام کارهای بعدی خود را از دست ندهید.
نکات مهم برای مدیریت زمان
مرحله‌ای اول سعی نمایید تا کارهای را که انجام می‌دهد با نگرش مثبت آغاز نمایید چون این کار باعث می‌شود تا شما کارهای خود را با اعلاقه انجام دهید در قدم بعدی داشتن هدف مهم است دلیل که انسان را به جهت معین سوق می‌دهد و انسان را وادار می‌سازد تا برای رسیدن به این هدف تلاش نماید. بعد از تعیین هدف برای تحقق بخشیدن این هدف ضرورت به برنامه‌ریزی است و برنامه‌ریزی بهترین وسیله است برای سامان دادن و ترتیب دادن استفاده خوب از زمان که با استفاده از آن می‌توان در همه امور مؤفق بود. برای اجرأی برنامه‌ریزی به شکل درست و در وقت معین آن ضرور به ایجاد نظم است که برای منظم بودن برنامه‌ریزی ضرورت به اولویت‌بندی برنامه‌ها است تا کدام برنامه را در قدم اول وکدام را در قدم دوم و سوم باید انجام داد.
در کل زمان گرانبهاترین هدیه الهی است که خاصیت عدم برگشت ندارد و نزد انسان از ارزش والای برخوردار می‌باشد. از همین منظر زمان نیاز به مدریت دارد و این عمل جز با برنامه‌ریزی دقیق و منظم امکان پذیر نیست.
دانشگاه رنا ©
